TOPKAPI SARAYI
İstanbul'da Sarayburnu'nda, Bizans dönemindeki adıyla Akropol tepesindeki Osmanlı sarayıdır. Yapımı 1478'de tamamlanan saray 5 kilometreyi bulan surlarla çevrili, 700.000 m2 özel araziye sahip bir kompleksti. Bugün kapladığı alan ise 80.000 m2dir[1]
Tarihi:
Sarayın denizden görünümü
İstanbul'daki ilk Osmanlı Sarayı'nın temeli Fatih Sultan Mehmet tarafından, Beyazıt semtinde atılmıştır. 1454-1458 yılları arasında ahşap olarak yapılan Eski Saray'ın haremlik ve selamlık bölümleri mevcuttu. Yeni Saray'ın (Topkapı Sarayı) yapımına 1466 yılında başlanmış ve 1478'de bitirilmiştir. Topkapı Sarayı'nın diğer Avrupa saraylarından ayrılan önemli bir özelliği, tek bir binada olmayıp, çeşitli köşk ve dairelerden ayrı azuperı yapılar halinde inşa edilmesidir.
Sarayda doğan ilk padişah II. Osman, sarayda tahta ilk çıkan II. Bayezid, sarayda ölen ilk padişah II. Selim, hayatının 30 yılını saraydaki kafeste geçiren I. Mustafa'dır. Sarayda boğdurulan ilk padişah Sultan İbrahim'dir. 51 yıl hapis yatan III. Osman'dır. Saraydaki son cülus töreniyle tahta çıkan VI. Mehmet Vahdettin'dir.
Baş Çuhadar Padişahın Atının Sağ Tarafında Yürüyen Muhafız
Silahtarağa Padişahın Silahlarını Muhafaza Edip Taşıyan
Peyk Padişahın Seyahatlerinde Önde Giden Yaya Haberci
Solak Padişahın Seyahatlerinde Merasim Kıtası Eri
İlk olarak yapılan Çinili Köşk-Sarayı 'dır (1472). İki katlı olan bina Orta Asya mimarisi karakterindedir. Binanın içi ve dışı çok kıymetli çinilerle bezenmiştir. Çinili Köşk'ten sonra Kubbealtı, Arz Odası, Has Oda, Hazine, Kiler, Seferliler gibi bölümlerle mutfaklar, hasta odası, hamam, Ağalar Camii, ahır vb. binalar ilave edilmiştir. Son olarak saray surları ile Sultanahmet yönündeki asıl kapının (Bab-ı Hümayun) yapımı ile Topkapı Sarayı'nın inşası tamamlanmıştır.
Sarayın harem bölümü Sultan III. Murat döneminde yapılmıştır (1574-1595). İnşaat tamamlandıktan sonra Beyazıt'da ikamet eden Harem halkı buraya taşınmıştır. Saraya zamanla Enderun Mektebi, Hekimbaşı Odası, Enderun Eczanesi, Sarayburnu'ndaki köşklerle, camiler kütüphane ve ahırlar ilave edilmiştir. IV. Murat (1623-1640) zamanında Revan ve Bağdat Köşkleri, Sultan İbrahim (1640-1648) devrinde Sünnet Odası, İtfaiye Köşkü ve sonraları Mustafa Paşa Köşkü, Hırka-i Şerif Dairesi, Kütüphane, Alay Köşkü, Mecidiye Köşkü gibi yapılar inşa edilmiştir.
Topkapı Sarayı'nın
Haliç'ten görünümü
Topkapı Sarayı 700.000 m2'lik bir alanı kaplamaktaydı. Burada 10 cami, 3 namazgâh, 8 koğuş binası, 14 hamam, 2 hastane, 2 eczane, 5 okul, 12 kütüphane, 7 hazine dairesi, 6 kule, 22 çeşme, 11 kuyu, 2 sarnıç, 6 havuz, 2 su terazisi, 1 asma bahçe, 20 kubbeli mutfak, 348 oda ve salon ile Sarayburnu'nda yazlık köşkler bulunmaktaydı. [2]
Topkapı Sarayı, Bakanlar Kurulu kararıyla 3 Nisan 1924 tarihinde müzeye çevrilerek, aynı yılın 9 Ekim'inde ziyaretçilere açılmıştır. Sürekli ve geçici 20 sergi salonu, 86.000 parça eski eseri ile dünyanın en büyük ve en zengin saray-müzelerindendir.
Saray-ı Hümayun ve İç Saray
Topkapı Sarayı'nın Maketi
Surlarla çevrili Saray-ı Hümayun'un yapıları:
Otluk kapısı, Balıkhane kapısı, Haseki hamamı, Alay köşkü, Zeynep Sultan camii, Soğukçeşme kapısı, Ayasofya, Ahmet III çeşmesi, Ahırkapı feneri, İncili köşk, Odun kapısı, Has ahır, Hasbahçe, Şevkiye köşkü, Vükela kapısı, eski kayıkhaneler, Sepetçiler kasrı, Yalı köşkü, Demirkapı, Yalıköşkü kapısı, Yeni darphane, Darphane köşkü, Babı Hümayun, Gülhane kasrı, Godlar sütunu, Babüsselam, Arz odası, Çinili köşk, Revan Köşkü, Bağdat köşkü, Osman III köşkü, Sofa köşkü, Lala bahçesi, birinci avlu, ikinci avlu, üçüncü avlu, Topkapı sarayı.
İç saraydaki yapılar:
Babüsselam, Mutfak kanadı, Babüssaade, Arz odası, Fatih köşkü, Hekimbaşı odası, Ağalar camii, İç hazine, Raht hazinesi, Has ahır, Kubbealtı, Ahmet III kütüphanesi, Sünnet odası, Murad III köşkü (DBİA, C.7, 283-5)
